Tomasz Grabiński Członek zwyczajny Pokaż dane kontaktowe
Języki źródłowe
czeski, słowackiJęzyki docelowe
polskiSpecjalizacje
proza, dramat, esej, humanistyka, literatura dziecięca i młodzieżowa, przekład audiowizualny, publicystyka, historia, literatura sportowaBiogram
Od ponad 20 lat tłumaczę z czeskiego i słowackiego, mam też doświadczenia zawodowe jako dziennikarz, menedżer kultury, a ostatnio bibliotekarz. Ukończyłem filologię słowacką na Uniwersytecie Jagiellońskim (1997). W latach 2009–2014 byłem wicedyrektorem ds. programowych Instytutu Polskiego w Bratysławie oraz II sekretarzem Ambasady RP na Słowacji. Wcześniej pracowałem m.in. w dziale zagranicznym „Gazety Wyborczej”, Polskim Instytucie Spraw Międzynarodowych oraz Centrum Badań Śląskoznawczych i Bohemistycznych Uniwersytetu Wrocławskiego. Ostatnie trzy lata spędziłem w Miejskiej Bibliotece Publicznej we Wrocławiu, gdzie m.in. współorganizowałem środkowoeuropejski festiwal literacki Miesiąc Spotkań Autorskich (Brno, Ostrawa, Wrocław, Koszyce, Lwów). Od stycznia 2021 roku kieruję Miejską Biblioteką Publiczną w Kamiennej Górze (dolnośląskie).
W 2014 roku otrzymałem nagrodę dla tłumacza książki uhonorowanej Literacką Nagrodą Europy Środkowej Angelus – była to powieść słowackiego autora Pavla Rankova Zdarzyło się pierwszego września (albo kiedy indziej). Po polsku ukazała się również adaptacja teatralna tej książki. Od czasu do czasu bywam członkiem różnych jury na Słowacji, m.in. festiwalu teatralnego Nová dráma / New Drama (2013, 2016) oraz prestiżowej nagrody literackiej Anasoft Litera (2012). W 2016 roku otrzymałem też nagrodę Festiwalu Teatrów Europy Środkowej w Koszycach za wkład w rozwój tej imprezy.
W internecie
Wybrane przekłady
|
Alfréd Wetzler, Ucieczka z Auschwitz, Wydawnictwo Marginesy, Warszawa 2021, ss. 392. Przekład ze słowackiego, wspólnie z Katarzyną Dudzic-Grabińską. Tytuł oryginału: Čo Dante nevidel / Escape from Hell. The True Story of the Auschwitz Protocol Oparta na faktach powieść uciekiniera z Auschwitz. Wiosną 1944 roku, po niemal dwóch latach nieustającego strachu, głodu, bestialskich mordów i nieludzkiego traktowania, dwóch słowackich Żydów uciekło z Auschwitz. Zabrali ze sobą dokumenty – plany obozu, krematoriów i komór gazowych, spisy tysięcy ludzi skazanych na śmierć tylko dlatego, że urodzili się w niewłaściwym kraju lub niewłaściwej rodzinie. Obaj wiedzieli, że bez twardych dowodów nikt nie uwierzy w to piekło na ziemi. Na podstawie tamtych wydarzeń powstał film „Správa” (Raport), który jeszcze czeka na swoją kinową premierę (www.sprava.sk). Minęło ponad pół wieku lat od dnia, w którym świat po raz pierwszy usłyszał o udanej ucieczce Rudolfa Vrby i Alfréda Wetzlera z Auschwitz. Ich ucieczka i świadectwo o hitlerowskich obozach śmierci zmusiły przedstawicieli demokratycznego świata, by spojrzeli w oczy prawdzie, w którą wielu nie chciało uwierzyć, nawet po wojnie. Dzięki Vrbie i Wetzlerowi zbrodnie i zakres nazistowskiego „ostatecznego rozwiązania” są dziś powszechnie znane” (Václav Havel) https://marginesy.com.pl/sklep/produkt/133349/ucieczka-z-auschwitz
|
|
Pavol Rankov, Legenda o języku, Książkowe Klimaty, Wrocław 2020, ss. 412. Trzecia powieść i piąta książka jednego z moich ulubionych słowackich autorów, laureata Angelusa w 2014 roku. Czechosłowacja na początku lat siedemdziesiątych. Smutna i szara, tuż po stłumieniu Praskiej Wiosny i wkroczeniu wojsk Układu Warszawskiego do kraju. Główny bohater, Tomáš, z pochodzenia Słowak, właśnie zaczyna studiować historię na Uniwersytecie Karola w Pradze. Opiekunem pierwszego roku jest młody komunistyczny karierowicz, adiunkt Šindelář. Głównym bohaterem jego zajęć zostaje Jan Nepomucen, popularny również w Polsce święty, którego charakterystyczny pomnik wyróżnia się na praskim moście Karola. |
|
Prawda i miłość. Czeskie sztuki współczesne, przeł. Gabriela Gańczarczyk, Tomasz Grabiński, Krystyna Krauze, wstęp Elżbieta Zimna, Agencja Dramatu i Teatru ADiT, Warszawa 2020. W tej antologii w moim przekładzie znalazły się dwie sztuki: |
|
Anna Saavedra, Olga (Horrory z Hrádečku), „Dialog”, nr 1/2020, s. 91-124. Sztuka inspirowana biografią Olgi i Václava Havlów. Jej akcja rozgrywa się w Hrádečku, wsi, w której w latach siedemdziesiątych mieszkało małżeństwo, użyczając gościny wielu czeskim dysydentom. Opisując barwne wydarzenia z historii tego miejsca, autorce udaje się jednak ukazać intymną historię Havlów, zwłaszcza pozostającej w cieniu Olgi. |
|
Alena Mornštajnová, Hana, Wydawnictwo Amaltea, Wrocław 2019, ss. 300. Najpopularniejsza czeska powieść ostatnich lat. |
|
Radoslav Passia, Na granicy. Literatura wschodnich Karpat, „Herito”, nr 36, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków 2019, s. 66-77. |
|
|