Marta Listewnik « Stowarzyszenie Tłumaczy Literatury

Języki źródłowe

angielski, walijski

Języki docelowe

polski, walijski

Specjalizacje

dramat, dziennik, wspomnienia, poezja, proza

Biogram

Ukończyła filologię angielską na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu, specjalizując się w językach celtyckich. Jest również absolwentką Szkoły Tłumaczy i Języków Obcych UAM. Obecnie pracuje jako adiunkt na Wydziale Anglistyki UAM. Przetłumaczyła z języka walijskiego na polski trzy powieści: „Jedna księżycowa noc” Caradoga Pricharda (Officyna 2017),”Niebieska księga z Nebo” Manon Steffan Ros (Pauza 2020) i „Y Dydd Olaf” Owaina Owaina (niepublikowane), tom wojennych wspomnień Johna Elwyna Jonesa „Uciekałem pięć razy” (Replika 2017) oraz dramaty Saundersa Lewisa (Officyna 2024). Pracuje również nad przekładami poezji polskiej na walijski. Aktywnie zajmuje się propagowaniem kultury walijskiej w Polsce poprzez działalność Towarzystwa Polsko-Walijskiego w Poznaniu.

W internecie

Wybrane przekłady

	Jedna księżycowa noc Caradog Prichard wydawnictwo Officyna 2017 „Obraz rozmyty, skrzywiony przez czas i wyobraźnię niczym odbicie w zmarszczkach wody – oto czym była ta kronika. Obraz odrealniony, ujrzany w nocy, w świetle księżyca” – tak pisał po latach o swojej jedynej powieści Caradog Prichard. Pisany z reporterskim zacięciem, tragikomiczny obraz życia w przemysłowym walijskim miasteczku w okresie I wojny światowej, a jednocześnie boleśnie osobisty rozrachunek ze skomplikowaną relacją łączącą autora z owdowiałą matką; to wreszcie pełna zagadkowej symboliki wizja rozpadu świata i jednostki w obliczu szaleństwa przenikającego zamknięty świat powieściowego Miasteczka. „Liryczna historia, w której wydarzenia rozgrywają się często w świetle księżyca, zdającego się obserwować bohaterów i do nich przemawiać, hipnotyzuje i stanowi przykład wielkiej literatury w udanym przekładzie. Jej uniwersalizm uwidacznia się w fakcie, iż prawa rządzące peryferiami pozostają niezmienne bez względu na lokalizację, tragizm zaś polega na tym, że wyrwanie się z zamkniętego świata jest prawie niedopuszczalne i – również z tego względu – niezwykle trudne do osiągnięcia.” Joanna Bilmin-Odrowąż, Znak
	Uciekałem pięć razy. Walijski gwardzista w szeregach Armii Krajowej (Do pięciu razy sztuka) John Elwyn Jones Replika, 2017 Wspomnienia Walijczyka, który po ucieczce z niewoli walczył u boku Polaków John Elwyn Jones podczas II wojny światowej trafił do niemieckiego obozu jenieckiego na terenie dzisiejszej Polski. Stąd podejmował kolejne próby ucieczki, z których dopiero ostatnia ‒ piąta ‒ zakończyła się powodzeniem. Autor opowiada o swoich przeżyciach językiem żywym i dynamicznym, przywodzącym na myśl powieść przygodową. Jako nieustraszony młody człowiek nie poddaje się sytuacji, uparcie dążąc ku wolności oraz walce w obronie bliskich mu wartości. Szczególnie interesujący jest obszerny wątek polski – romans i potajemne małżeństwo z Polką, decyzja o wstąpieniu do Armii Krajowej, udział w potyczce pod Bichniowem, a wreszcie kolejne próby ucieczki zakończone przedostaniem się na szwedzki statek oraz powrót do Polski w latach osiemdziesiątych. Uciekałem pięć razy to bowiem nie tylko wciągająca historia osobista, ale jedyne w swoim rodzaju świadectwo zafascynowanego Polską Brytyjczyka, który przybliża wojenne losy Polaków swoim rodakom. Na koniec stawia im niewygodne pytanie: Co my, Brytyjczycy, tak naprawdę wiemy o cierpieniu i okrucieństwach II wojny światowej? W 1997 r. książka Jonesa została sfilmowana przez TVP w koprodukcji z walijskim kanałem S4C. Miniserial Wojenna narzeczona był wielokrotnie emitowany na polskiej antenie. Tytuł oryginału oznacza dosłownie „pięć szans dla Walijczyka”. Jest to parafraza walijskiego powiedzenia „trzy szanse dla Walijczyka”, odpowiednika naszego „do trzech razy sztuka”. Tytuł polskiego wydania ”Do pięciu razy sztuka” zmieniony został bez zgody tłumaczki.
	Niebieska księga z Nebo Manon Steffan Ros Pauza, 2020 Powieść zdobyła w 2019 r. tytuł walijskiej Książki Roku i stała się tam jednym z największych bestsellerów ostatnich lat, przekładanym na kilka języków obcych. Rzecz dzieje się w niedalekiej przyszłości na odludnej prowincji, gdzie matka i dwoje dzieci walczą o przetrwanie jako jedyni ocaleni z katastrofy nuklearnej. W zapiskach prowadzonych w notesie nazwanym „Niebieską księgą z Nebo” bohaterowie – Rowenna i jej nastoletni syn Siôn – próbują odnaleźć się w nowej rzeczywistości, a wspominając „stary świat”, ukazują naszą współczesność z zupełnie innej perspektywy. Dwugłos matki i syna sprawia, że powieść przemawia zarówno dla dorosłych jak i nastolatków, a mimo katastroficznego tła przeważa w niej optymizm i ciepły ton. To opowieść o przetrwaniu w sensie materialnym i emocjonalnym, ale także przetrwaniu walijskiej kultury, literatury i języka.
	Dramaty: Blodeuwedd, Siwan, Estera Saunders Lewis Officyna, 2024 Saunders Lewis (1893-1985) – jeden z najważniejszych walijskich pisarzy i polityków XX wieku; autor ponad dwudziestu dramatów, powieściopisarz, poeta, literaturoznawca, krytyk literacki, felietonista; jeden z założycieli partii narodowej Plaid Cymru; kontrowersyjny intelektualista, którego oryginalna twórczość literacka i myśl polityczna inspirują kolejne pokolenia. Pierwsze tłumaczenie dzieł Lewisa na polski jest zaproszeniem do zaznajomienia się z życiem i twórczością autora. Z dorobku pisarza wybrano trzy dramaty, których wspólny mianownik stanowią tytułowe postacie kobiet: baśniowa, stworzona z kwiatów Blodeuwedd, średniowieczna księżna Siwan i biblijna Estera. Obszerne opracowania tłumaczki pozwalają zorientować się w kontekstach okołoliterackich, a tym samym zapoznać z historią i kulturą Walii. Tom zawiera również pierwszy przekład z języka oryginału Czwartej Gałęzi Mabinogi, tekstu źródłowego do dramatu Blodeuwedd. Bohaterowie dramatów Lewisa walczą z przeciwnościami losu i niezrozumieniem najbliższych, muszą stawić czoła światu i własnym lękom. To klasyczny teatr dialogu: sporów między ludźmi, zmagań człowieka z Bogiem, polemiki autora z publicznością. Czy możliwe jest pojednanie, przemiana, przezwyciężenie strachu? Autor odpowiada twierdząco. Nie jest to jednak bezmyślna nadzieja, a raczej wyzwanie rzucone czytelnikom. Nieprzemijająca wartość sztuk Lewisa leży w jego bezwzględnej wierze w duchowe i etyczne wartości, wyrażanej poprzez tematy i formy zaczerpnięte od klasyków. Bowiem dramat Lewisa to także dialog z dziedzictwem myśli europejskiej, nie tyle anachroniczny, co indywidualny – wart zatem poznania jako istotny element pełnego obrazu historii kultury.