KULTURA ENTER 1 (105) / 2023

Gintaras Grajauskas [przemówienie, zamiast wstępu]: Co jest naprawdę ważne?
Mindaugas Klusas, Gintaras Grajauskas [rozmowa]: O „wielkiej kulturze”, wielkich ludziach i kobiecie-czołgu

Z litewskiego tłumaczyła Agnieszka Rembiałkowska.

Daiva Čepauskaitė
Dziennik Jakuba
[dramat dla teatru lalki, tytuł oryginału: Jokūbo dienoraštis;
na motywach opowiadań Abrahama Karpinowicza, dziennika z getta Icchaka Rudaszewskiego, z wierszami Matildy Olkinaitė]

Spektakl Państwowego Teatru Lalki w Kownie, 2022;
w ramach 14 Międzynarodowego Festiwalu Teatrów Lalek KATOWICE DZIECIOM Katowice, 2022.

Z litewskiego tłumaczyła Agnieszka Rembiałkowska.

Twórcy spektaklu – reżyseria: Milda Mičiulytė, koncepcja plastyczna: Julija Skuratova; muzyka: Arkadijus Gotesmanas; audio i wideo: Artis Dzerve (Łotwa). Występują: Saulius Bagaliūnas, Darius Krapikas, Rūta Kumpikaitė, Rokas Lažaunykas, Laima Strazdauskienė, Andrius Žiurauskas. Głosy: Jūratė Onaitytė, Rafailas Karpis, Vladas Bagdonas, Saulius Čiučelis, Aldona Vilutytė, Elzė Petrulėnaitė, Lėja Varonovaitė.

Marius Burokas
Tu mieszkał Jonasz = Čia gyveno Jona
[wybór wierszy, publikacja dwujęzyczna]

Lublin: Warsztaty Kultury [seria Wschodni Express], 2021.

Wybór i przekład z litewskiego: Agnieszka Rembiałkowska; współpraca redakcyjna: Miłosz Waligórski; korekta: Łukasz Janicki; tekst na okładce: Paweł Kozioł; projekt okładki: Ewelina Kruszewska, projekt typograficzny: kolektyw kilku.com; redakcja serii: Andrij Saweneć, Aleksandra Zińczuk; koordynacja: Przemysław Głuchowski.

Przekład sfinansowany przez Litewski Instytut Kultury (Lietuvos kultūros institutas, Lithuanian Culture Institute).

Nagranie z premiery (festiwal Wschód Kultury-Inne Brzmienia, 26.06.2021, Lublin – spotkanie z cyklu Wschodni Express: Marius Burokas, Agnieszka Rembiałkowska, Rafał Rutkowski).

Recenzje, omówienia:
Doris: Tu mieszkał Jonasz Mariusa Burokasa. Sztukater.pl, 2022.
Agnieszka Smarzewska: Patrz uważnie. Przegląd Bałtycki, 3.08.2021.

Nagrania:
(Międzywiośnie Poezji w Warszawie 2021) –
Z Maríą Kodamą. 1976-1977, czytają autor i Miłosz Waligórski;
Drzewo alkoholu, czytają autor i Paweł Kozioł;
(Wiersze w mieście 2021) –
*** [wczytuję się w ciebie], czytają Paweł Iwanicki i Rasa Rimickaitė.

Nijolė Indriūnaitė
Czerwona Księga
[wierszowany dramat dla dzieci, tytuł oryginału: Raudonoji knyga]

Spektakl wileńskiego teatru Lėlė i warszawskiego teatru Baj. 2021.

Z litewskiego tłumaczyła Agnieszka Rembiałkowska.

O spektaklu i jego twórcach:
LT (Teatr Lėlė), PL (Teatr Baj)

Fabularie. Kultura. Stan najnowszy. 1 (25) /2021.
Bydgoszcz: Bydgoska Fundacja Wolnej Myśli.

Kazimiera Kazijevaitė-Astratovienė [wiersze]: W kuchni; Spotkanie [cykl Z frontu domowego]. 65.
Aušra Kaziliūnaitė [wiersz]: dlaczego rodin nie wyrzeźbił myślicielki. 64.
Giedrė Kazlauskaitė [wiersz + komentarze]: Lalka Kaczyna. 63.
Vitalija Pilipauskaitė-Butkienė [wiersz]: Wypędzali ze mnie wiedźmę. 62.

Przekład z litewskiego: Agnieszka Rembiałkowska.

[in:] Almanach 6. Międzynarodowego Festiwalu Poezji Silesius. Wrocław: Wrocławski Dom Literatury 2021.

Neringa Butnoriūtė [esej]:  O współczesnej poezji litewskiej. 45-50.
Giedrė Kazlauskaitė [wiersze]: ciąża z literaturą 53; Struganie kredek + komentarz autorski z antologii Lyrika plius 54-56; Haft krzyżykowy 57; Zoo w Berlinie 58-59; Wiewiórczy krąg 60.
Ernestas Noreika [wiersze]: X + komentarz autorski z antologii Lyrika plius 61-63; pewnego dnia 64-65; podwodny 65-67; znaki wodne 68-69; lądowanie 70-72.
Agnė Žagrakalytė: Dwa tygodnie festiwali, basta, basta, odhaczyć + komentarz autorski z antologii Lyrika plius 81-83; W tej spódnicy wyglądasz jak trolejbus, albo dziesięć kilometrów 84; Trzy cebule dla syna lasu 85; niedziela 86; Cisza nagrywa się jako wiatr, który kołysze knotem 87.

Wybór, przekład z litewskiego: Agnieszka Rembiałkowska.
Litwa – gość honorowy 6. MFP Silesius (17-23.05.2021).

Przekłady sfinansowane przez Litewski Instytut Kultury (Lietuvos kultūros institutas, Lithuanian Culture Institute).

Nagranie ze spotkania z poetami (6. MFP Silesius, 21.05.2021, Wrocław: Giedrė Kazlauskaitė, Ernestas Noreika, Agnė Žagrakalytė, Agnieszka Rembiałkowska, Waldemar Mazur).

Poruszenie „Ziemi” = Išjudinta „Žemė”. Wybór wierszy i prozy twórców antologii „Žemė” w przekładzie na język polski
[wiersze i fragmenty prozy Kazysa Bradūnasa, Juozasa Girniusa, Juozasa Kėkštasa, Vytautasa Mačernisa, Henrikasa Nagysa i Alfonsasa Nyki-Niliūnasa]

Nida: Okręgowa Biblioteka Publiczna im. I. Simonaitytė w Kłajpedzie & Zakład Bałtystyki Uniwersytetu Warszawskiego, 2021.

Wybór i przekład z języka litewskiego: Emilia Jarnutowska, Anna Krawczyk, Agnieszka Rembiałkowska, Michał Wieczorek; redakcja: Agnieszka Rembiałkowska.

Publikacja w ramach polsko-litewskiego projektu translatorskiego Literatūros vertimų virtuvė=Przekładalnia literacka  (1-14.05.2021).

Vita Maria Drygas (reż.)
Litwa będzie wolna = Lietuva bus laisva
[film dokumentalny]

Mąka Studio – Warszawa, 2021.

Reżyseria: Vita Maria Drygas. Zdjęcia: Mateusz Wajda. Montaż: Kamil Niewiński. Udział wzięli: Eduardas Borisovas, Maria Przełomiec, Zbigniew Janas, Maciej Dworak, Stanislava Krakauskaitė-Kustoš, Piotr Hlebowicz, Tadeusz Markiewicz, Adam Michnik, Vytautas Liškauskas, Jacek Podwysocki, Jonas Vaičiulis, Krzysztof Zanussi. Napisy polskie: Agnieszka Rembiałkowska, napisy litewskie: Vyturys Jarutis, napisy angielskie: Małgorzata Żerel.

eleWator. 1 (31) /2020.

Vitalija Pilipauskaitė-Butkienė [wiersze]: Dusza kobiety; Pierwszy; Motyw; Wiersz mojego trzeciego dziecka; *** (oddasz moją krew innej kobiecie…); Najlepsze wiersze.

Przekład z litewskiego: Agnieszka Rembiałkowska.

Birutė Jonuškaitė
Maranta
[powieść; tytuł oryginalny: Maranta
nominacja za przekład do Nagrody Literackiej Gdynia 2021]

Sejny: Pogranicze [seria Meridian], 2020.

Przekład z litewskiego i posłowie (O podążaniu i tkaniu): Agnieszka Rembiałkowska; redakcja: Joanna Tabor; korekta: Łucja Matusiak; projekt okładki i projekt graficzny: Krzysztof Czyżewski.

Przekład sfinansowany przez Litewski Instytut Kultury (Lietuvos kultūros institutas, Lithuanian Culture Institute).

Recenzje i omówienia:

• Marta Kowerko-Urbańczyk: Tożsamościowa, memoratywna i herstoryczna perspektywa „Maranty” Birutė Jonuškaitė. [in:] Marek Kochanowski, Katarzyna Sawicka-Mierzyńska, Danuta Zawadzka (red.): „Literackie Podlasie Kobiet – autorki, bohaterki, konteksty„. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2022, s. 199-212.
• Krystyna Konecka: Maestria powieści Birutė Jonuškaitė. Pisarze.pl, 15.11.2022.
• Zuzanna Mrozikowa: Wszechświat Suwalszczyzny. Fabularie 1 (25) / 2021: 77-79.
• Maria Duszka: W oczekiwaniu na „Maestro”. Gazeta Kulturalna 8.03.2021.
• Ewa Dunaj: Egzotyczny kwiat na parapecie sypialni. Akcent 1/2021: 94-97.
• Patrycja Chajęcka: Podążaj za nią, Braciszku. Nowe Książki 1/2021: 43-44.
• Wojciech Stanisławski: Nad brzegiem rzeki Marychy siadłam i płakałam. Herito 40 (2020): 200-209.
• Tomasz Snarski: Miriady transgresji, czyli o odważnej podróży ku światłu. Znad Wilii 2 (82)/2020: 62-70.
• Paweł Krupka: Maranta, nowa powieść Birutė Jonuškaitė. Pisarze.pl, 23.06.2020.

Rozmowa o powieści:
Słowa szlifowane przez czas. Z Agnieszką Rembiałkowską rozmawia Agnieszka Smarzewska. Przegląd Bałtycki, 9.12.2020.

Nagrania:
Intro Maranty, czyta Marcin Kowalczyk (nominacje do NLG 2021)

Agnė Žagrakalytė
Właśnie: = Štai:
[zbiór poetycki, publikacja dwujęzyczna;
nominacja do Nagrody Europejski Poeta Wolności 2020]

Gdańsk: Instytut Kultury Miejskiej [seria Europejski Poeta Wolności], 2019.

Przekład z litewskiego: Agnieszka Rembiałkowska; redakcja: Adam Pluszka; projekt okładki i obwoluty: Wojciech Kwiecień-Janikowski.

Recenzja Małgorzaty Lebdy. EPW: Czytelnia, 2020.

Rozmowa o książce:
Jezioro łabędzie na dwie rosiczki. Z Agnieszką Rembiałkowską rozmawia Adam Pluszka. EPW: Czytelnia, 2020.

O książce na wirtualnej wystawie Portrety przekładu. STL, EUNIC et al., 2020.

Nagrania:
O miłości jak o muzyce, czyta autorka, wideo Ola Wasilewska (16. Spoken Word Festival Warsaw)
Od słońca oszaleć od księżyca, czyta autorka (IKM Gdańsk, #poezjawdomu)
Imberlach, czyta Weronika Nawieśniak (EPW 2020)
Dwa tygodnie festiwali: basta, basta, odhaczyć, czytają autorka i Joanna Tabor (Międzywiośnie Poezji w Warszawie 2021)
Kobieta w metrze nie chce mojej chusteczki, czyta Agata Turkot (Wiersz na poniedziałek, podcast Magdaleny Kicińskiej)

Agnė Žagrakalytė
Briuselio eilėraščiai = Poems from Brussels  = Wiersze z Brukseli
[wybór wierszy, publikacja w trzech językach
z okazji Gdańskich Spotkań Literackich Odnalezione w tłumaczeniu 2019]

Gdańsk: Instytut Kultury Miejskiej [seria Versopolis], 2019.

Przekład polski: Agnieszka Rembiałkowska, przekład angielski: Ada Valaitis; redakcja: Tadeusz Dąbrowski; projekt okładki i projekt graficzny: Tomasz Pawluczuk; koordynacja: Piotr Mielcarek.

Audronis Liuga (reż.)
Eimuntas Nekrošius. Krzesło ojca
[film dokumentalny; tytuł oryginalny: Eimuntas Nekrošius. Tėvo kėdė]

Pokaz (światowa prapremiera) na festiwalu Konfrontacje Teatralne, Lublin 2019.

Napisy polskie: Agnieszka Rembiałkowska.

Tekstualia. Palimpsesty Literackie Artystyczne Naukowe. 4 (59) / 2019.

Albinas Žukauskas [wiersz]: Macierzanka.

Przekład z litewskiego: Agnieszka Rembiałkowska.

Nagranie:
Macierzanka, czyta tłumaczka (Tekstualia)

Tekstualia. Palimpsesty Literackie Artystyczne Naukowe. 3 (58) / 2019.

Benediktas Januševičius [wiersze]: każdego roku sprzedawane są miliony kobiet; Kulturarbeider jobber på en bringebæråker (Pracownik kultury zbiera maliny w Norwegii).

Przekład z litewskiego: Agnieszka Rembiałkowska.

Nagranie:
Każdego roku sprzedawane są miliony kobiet, czyta tłumaczka (Tekstualia).

eleWator. 3 (29) /2019.

Marius Burokas [wiersze]: jeżyk we mgle poezji; nad Świętym.
Tomas Petrulis [wiersz]: paralizator królowej pokoju.

Przekład z litewskiego: Agnieszka Rembiałkowska.

Viktorija Jonkutė, Ernestas Samsonas (reż.)
Bliżej ziemi na tamtym brzegu rzeki
(pełnometrażowy film dokumentalny, tytuły oryginalne – LT/LV: Arčiau žemės anapus upės / Tuvāk zemei viņpus upes)

Pokazy w Warszawie, w Sejnach i w Poznaniu, 2019.

Scenariusz i reżyseria: Viktorija Jonkutė, Ernestas Samsonas. Udział wzięli: Vladas Braziūnas, Knuts Skujenieks, Kęstutis Nastopka, Skirmantas Valentas, Indra Brūvere, zespół postfolkowy Sen Svaja, Goran Gora (Jānis Holšteins-Upmanis), kapela Kreicburgas ziķeri. Zdjęcia: Laurynas Lukoševičius, Patricijus Petrukonis. Realizatorzy dźwięku: Sigitas Kondratas, (epizody) Jevgenijs Načiss. Montaż: Elvina Nevardauskaitė. Muzyka: Kyle Raub.
Napisy polskie (przekład z litewskiego i łotewskiego): Agnieszka Rembiałkowska.

Strona filmu; na FB.
O filmie po polsku (AER).

Vladas Braziūnas
Stalo kalnas = Stół góra ołtarna
[zbiór poetycki, publikacja w dwóch językach]

Sejny: Pogranicze [seria Inicjał], 2018.

Przekład z litewskiego, posłowie (Wstrząśnięty kalejdoskop i prawda mirażu) i uwagi bibliograficzne: Agnieszka Rembiałkowska; grafika: Wiesław Szumiński.

Przekład sfinansowany przez Litewski Instytut Kultury (Lietuvos kultūros institutas, Lithuanian Culture Institute).

Recenzja Pawła Krupki (pisarze.pl).

Nagrania:
a będzie im otworzone, czytają autor i tłumaczka (Międzywiośnie Poezji w Warszawie 2021)
ośrodek władzy, czyta tłumaczka (BezWiosna Poezji w Warszawie 2020)
palec fotografa, czytają autor i tłumaczka (Literatūros seimelis=Sejmik literacki 2018)

Czas Literatury. 3 / 2018.

Vladas Braziūnas [wiersze]: roziskrzenie; gwiazda przewodnia; *** (zwietrzył cię zwierz ciszy); przymioty Boga.

Przekład z litewskiego: Agnieszka Rembiałkowska.

Vytas V. Petrošius et al.
Unikatowe Wilno. Metamorfozy
[album; tytuł oryginalny Unikalusis Vilnius. Vaizdų kaita]

Vilnius: Vaga, 2018.

Przekład z litewskiego: Agnieszka Rembiałkowska. Wstęp: Alicja Maria Klimaszewska. Zdjęcia: m.in. Jan Bułhak, Józef Czechowicz, Stanisław Filibert Fleury.

Ieva Simonaitytė
Pod obcym dachem. Część I: Królestwo nieszczęśników
[opowieść autobiograficzna, tytuł oryginalny: Ne ta pastogė. Ubagų karalystė]

Nida: Okręgowa Biblioteka Publiczna im. I. Simonaitytė w Kłajpedzie & Zakład Bałtystyki Uniwersytetu Warszawskiego, 2018.

Przekład z litewskiego: Katarzyna Choroszucha, Dominika Huczyńska, Mirijana Kozak, Monika Kujawska, Marta Kwiatkowska, Agnieszka Rembiałkowska; redakcja: Agnieszka Rembiałkowska; zestawienie nazw miejscowych: Katarzyna Choroszucha.

Publikacja w ramach polsko-litewskiego projektu translatorskiego Simonaitytė prabyla lenkiškai = Simonaitytė po polsku.

Lina Lužytė (reż.)
Na zawsze razem
[pełnometrażowy litewski film fabularny, tytuł oryginalny: Amžinai kartu]

Pokazy w ramach Tygodnia Kina Litewskiego, Iluzjon, Warszawa, 2018.

Napisy polskie: Agnieszka Rembiałkowska.

O filmie (Iluzjon).

Šventinis bankuchenas
Rapowana historia Litwy
[animowany teledysk, tytuł oryginalny: Lietuvos istorijos repas]

Pokazy w ramach Tygodnia Kina Litewskiego, Iluzjon, Warszawa, 2018.

Muzyka i tekst: Šventinis bankuchenas. Realizacja: Aiste Papartytė, Andrius Alčiauskas, Lukas Šidlauskas.
Napisy polskie: Agnieszka Rembiałkowska.

O filmie (Iluzjon).

Gediminas Šiaulys (reż.)
Światłość
[krótkometrażowa litewska animacja, tytuł oryginalny: Šviesa;
z wierszem Kęstutisa Navakasa]

Pokazy w ramach Tygodnia Kina Litewskiego, Iluzjon, Warszawa, 2018.

Napisy polskie: Agnieszka Rembiałkowska.

O filmie (Iluzjon).

Nijolė Miliauskaitė
Uždraustas įeiti kambarys = Pokój bez wstępu
[zbiór poetycki, publikacja w dwóch językach]

Sejny: Pogranicze [seria Inicjał], 2017.

Przekład z litewskiego: Alina Kuzborska, Agnieszka Rembiałkowska; posłowie (Persefona codzienności): Alina Kuzborska; grafika: Wiesław Szumiński.

Nagranie z premiery (Sejmik literacki, 29.08.2017, Dwór Miłosza – Międzynarodowe Centrum Dialogu w Krasnogrudzie; Pogranicze): Alina Kuzborska, Agnieszka Rembiałkowska, Małgorzata Kasner, Rasa Rimickaitė, Birutė Jonuškaitė, Sigitas Birgelis, Krzysztof Czyżewski.

O poetce:
Julia Fiedorczuk: Jeż na autostradzie. Nijolė Miliauskaitė. Miesięcznik Znak, kwiecień 2020.

Vaidas Lekavičius (reż.)
Ostatni muzykanci z Bremy
[pełnometrażowy film fabularny, muzyczny; tytuł oryginalny Paskutiniai Brėmeno muzikantai]

Pokazy na 200-lecie Uniwersytetu Warszawskiego, czerwiec 2016.

Napisy polskie – team bałtystów: Agnieszka Rembiałkowska, Katarzyna Burzyńska, Katarzyna Choroszucha, Jonas Jankauskas, Monika Szynkowska. Bożena Żilo.

O filmie: IMDB, Keistuolių teatras.

Akcent. 2 (144) / 2016.

Vladas Braziūnas [wiersze]: *** (w twoich…); Ptaki o naszej miłości; Suchy potop; Gramatyka historyczno-porównawcza; *** (Za brata – wiatr, za powietrze i chmurę…); Ogień, miejsce i otchłań.

Przekład z litewskiego: Agnieszka Rembiałkowska.

Barbara Gruszka-Zych, Julius Keleras
Dwoje o miłości. Dviese apie meilę
[wybór wierszy, publikacja dwujęzyczna]

Vilnius: Naujoji Romuva, 2012.

Przekład filologiczny z litewskiego i na litewski: Agnieszka Rembiałkowska, Birutė Jonuškaitė, Tadas Žvirinskas.

Juozas Šikšnelis
Krzyżu z drzewa zielonego. Powieść w okruchach
[powieść; tytuł oryginalny: Kryžiau žalio medžio]

Puńsk: Wydawnictwo „Aušra”, 2011.

Przekład z litewskiego: Agnieszka Rembiałkowska; redakcja: Mirijana Kozak, Łucja Matusiak.

Publikacja współfinansowana przez Ambasadę Republiki Litewskiej w Polsce.

Recenzje:
Michał Jagiełło: Litania do krzyża życia.
Kazimierz Brakoniecki: Palimpsest autobiograficzny.
[jako:] Dwugłos o książce Juozasa Šikšnelisa. Borussia 51/2012.

Notka z prezentacji książki (V 2012, po polsku).

Res Publica Nowa. 8 (193) / 2008 (Przestrzenie miasta)

Daiva Molytė-Lukauskienė [wiersze]: Wieczór w Warszawie przy otwartym balkonie; Pierwszego dnia.

Przekład z litewskiego: Agnieszka Rembiałkowska.

Sigitas Geda
Śpiący Teodendron: stare wiersze Jadźwingów = Miegantis Teodendronas: senieji jotvingių eilėraščiai
[wybór wierszy, publikacja w dwóch językach]

Warszawa-Vilnius: „Ex Libris” – Galeria Polskiej Książki & Lietuvos rašytojų sąjungos leidykla, 2006.

Przekład z litewskiego: Agnieszka Rembiałkowska; opracowanie tekstu litewskiego: Valentinas Sventickas; grafiki: Mikalojus Povilas Vilutis.

Przekład dofinansowany przez VšĮ „Lietuviškos knygos”.

Minirecenzja:
Pranas Visvyda: Apie kelias dvikalbes knygas. Literatūra ir menas 3148 (22.06.2007).

[in:] Andrzej Gnarowski, Piotr Toboła-Pertkiewicz (red.): Słowo. Antologia uczestników XXXIV Warszawskiej Jesieni Poezji
Toruń: Adam Marszałek, 2005.

Rasa Čergelienė [wiersze]: Pieskie dni, Pejzaż z ukochaną koloru khaki; Pieśń niewolnika.
Jonas Liniauskas [wiersze]: *** (Już nie tak głęboko…); *** Chyba nie umiem powiedzieć żegnaj; Wiewiórki.
Viktoras Rudžianskas [wiersze]: *** (zagadujesz przygodnego człowieka…); Biel marmuru; Patrzeć na zarzynaną barkę. 

Przekład z litewskiego: Agnieszka Rembiałkowska.