W ubiegły piątek, 24 maja została po raz jedenasty wręczona Nagroda im. Karla Dedeciusa przyznawana polskim tłumaczom/tłumaczkom literatury niemieckojęzycznej oraz niemieckim tłumaczom/tłumaczkom literatury polskiej. Nagrodę otrzymała Urszula Poprawska oraz Lothar Quinkenstein.
Karl Dedecius to nie tylko wybitny tłumacz i wizjonerski animator kultury oraz ambasador polsko-niemieckiego dialogu, ale również inicjator renowacji zabytkowego pałacu na Woli Justowskiej w Krakowie. To właśnie Karl Dedecius przedstawił w 1991 roku ideę odnowienia Willi Decjusza oraz stworzenia tam „forum humanistów”, będącego ośrodkiem wymiany myśli i poglądów, a także miejscem spotkań różnych kultur, promującym pluralizm oraz tolerancję w życiu publicznym.
Laureaci – tłumacz polski i tłumacz niemiecki – zostają wyróżnieni za wybitne osiągnięcia translatorskie, a tym samym za pracę na rzecz porozumienia między Polakami i Niemcami. Laureatów nagrody (każda w wysokości 10 tys. euro) proponuje niezależna polsko-niemiecka kapituła. Elementem Nagrody jest również pobyt rezydencjalny dla laureata/laureatki z Niemiec w Willi Decjusza w Krakowie.
Wśród laureatów Nagrody znaleźli się do tej pory m.in. Ryszard Wojnakowski, Martin Pollack, Renate Schmidgall, Esther Kinsky, Ryszard Turczyn, Jakub Ekier i Bernhard Hartmann, Monika Muskała i Thomas Weiler, Elżbieta Kalinowska, Andreas Volk.
W 2024 Nagroda im. Karla Dedeciusa została wręczona już po raz jedenasty. W tym roku uhonorowani zostali Urszula Poprawska i Lothar Quinkenstein. Uroczysta gala wręczenia Nagrody odbyła się 24 maja w Darmstadt.
Urszula Poprawska pracuje jako tłumaczka-freelancerka w
Krakowie. Studiowała polonistykę na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim,
następnie pracowała jako redaktor w w Instytucie Języka Polskiego PAN w
Krakowie. Od 2001 roku tłumaczy literaturę niemieckojęzyczną dla czołowych
polskich wydawnictw takich jak: Państwowy Instytut Wydawniczy, Wydawnictwo
Literackie, Wydawnictwo Czarne, Znak, Otwarte, WAM. W jej bibliografii znajdują
się dzieła znanych autorów niemieckojęzycznych – Daniela Kehlmanna,
Uwe Timma, Arthura Koestlera i Friedricha Recka-Malleczewena.
Jury nagrody szczególnie doceniło polskie przekłady powieści Katii Petrowskiej
„Może Estera” i „Ósme życie (dla Brilki)” Nino Haratischwili. Obydwa dzieła
cieszyły się wśród polskich czytelników ogromną popularnością. Na szczególną
uwagę zasługuje wydanie książki „Ciemność w południe” Arthura Koestlera,
tłumaczone po raz pierwszy z niemieckojęzycznego oryginału. W tłumaczeniu
Urszuli Poprawskiej ukazały się również reportaże Güntera Wallraffa
i Adriana Geigesa, książki popularnonaukowe o tematyce historycznej: Jörga
Baberowskiego o Stalinie, Ulricha Völkleina o Josefie Mengele i Asfy-Wassena
Asserate o cesarzu Haile Selassie. Najbardziej znacząca jest wyjątkowa jakość
tłumaczeń Poprawskiej, której teksty w języku polskim mają szczególne brzmienie
i styl.
Uhonorowany przez jury Lothar Quinkenstein jest tłumaczem, pisarzem, poetą i literaturoznawcą. Tłumaczy z języka polskiego na język niemiecki dzieła różnych gatunków i stylów, w tym kilka książek laureatki Nagrody Nobla z 2018 roku Olgi Tokarczuk, a także Henryka Grynberga, Ludwika Hirszfelda i Brygidy Helbig. Na szczególną uwagę zasługują, dokonane wspólnie z Lisą Palmes, przekłady „Historii jednego życia” Ludwika Hirszfelda, „Księgi Jakubowe” Olgi Tokarczuk oraz (obecnie w przygotowaniu) „Lalki” Bolesława Prusa. Lothar Quinkenstein jest tłumaczem całym sercem i duszą; celebruje język i nigdy nie zadowala się szybkimi rezultatami. Oprócz przekładu i nauczania na Uniwersytecie Europejskim Viadrina zajmuje się także edukacją literacką i kulturalną, m.in. jako współredaktor serii „Biblioteka Polskiej Literatury Holokaustu” i antologii „PeriGraphien. Krawędzie Europy – centrum Europy. Debora Vogel, Itzik Manger, Arnold Słucki”, która ukazała się w 2016 roku w księgarni buch|bund w ramach cyklu rozmów zainicjowanego przez Quinkensteina pod tym samym tytułem.
Nagroda im. Karla Dedeciusa wręczana jest od 2003 r. co dwa lata. Od roku 2022 sponsorem jest bank Sparkasse Darmstadt, partnerami zaś Willa Decjusza w Krakowie, Europejskie Kolegium Tłumaczy w Straelen oraz Fundacja Karla Dedeciusa we Frankfurcie nad Odrą.