W dniach 30 czerwca – 25 sierpnia 2022 roku Stowarzyszenie Tłumaczy Literatury przeprowadziło drugą edycję badania sytuacji zawodowej tłumaczy literatury. Pierwsza edycja obejmowała lata 2018-2019.

Analiza została przygotowana w oparciu o dane dotyczące 550 umów, które zostały przekazane przez 204 respondentów i respondentek, czyli prawdopodobnie co piątej aktywnej tłumaczki lub tłumacza literatury w Polsce. Wyniki zestawiliśmy z wynikami poprzedniego badania i przedstawiliśmy je w raporcie.

Pytaliśmy ankietowanych o płeć, liczbę opublikowanych przekładów, przynależność do Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury, udział dochodów z przekładu literackiego w dochodach ogółem, uzyskiwane wynagrodzenia z tytułu wypożyczeń bibliotecznych i repartycje indywidualne dla autorów tekstów naukowych, granty na przekłady, prowadzenie działalności gospodarczej, świadczenia zdrowotne i emerytalne, a także o przedmiot zawieranych umów (wykonanie tłumaczenia i udzielenie licencji bądź przeniesienie praw na czas określony lub nieokreślony itd.), czas trwania licencji, rodzaje publikacji, języki, z których tłumaczą, stawki za wykonanie przekładu i udzielenie prawa do korzystania z niego, objętość tłumaczonych publikacji, przedział czasu między podpisaniem umowy a dostarczeniem tekstu, średnie tempo pracy oraz o inne formy wynagrodzenia.

Z raportu wynika, że już prawie ¾ umów na wykonanie przekładu zakłada powrót praw do tłumacz(ki/a) po upływie czasu określonego w umowie – udział umów licencyjnych wzrósł w latach 2018–2022 z 50% do 65%. Licencja udzielona na 5–7 lat staje się rynkowym standardem.

Mediana stawek za przekład i przeniesienie praw lub udzielenie licencji wyniosła 750 zł za arkusz autorski. Oznacza to, że połowa stawek w zbiorze była wyższa od tej wartości. 25% stawek przekroczyło 850 zł. Tylko co czwarta stawka okazała się niższa niż 680 zł. 

Średnie tempo pracy osoby tłumaczącej literaturę wynosi 212,1 tys. znaków miesięcznie. Jeśli przyjąć, że mediana stawek za arkusz wynosi 750 zł, oznacza to, że osoba tłumacząca literaturę zarabia 3975 PLN brutto miesięcznie i musi przy tym samodzielnie opłacić wszelkiego rodzaju składki na ubezpieczenia społeczne.

Stawki za tłumaczenie literatury rosną (średnia wzrosła z 743,15 zł w 2018 do 778,34 zł w 2022), natomiast wzrost ten nie nadąża za wzrostem przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce (2018=100, średnia stawka za arkusz autorski w 2021=104,7, przeciętne miesięczne wynagrodzenie w 2021=124,5).

Szczegółowe analizy tych i wielu innych danych zawiera 32-stronicowy raport, który można pobrać w formacie PDF.