Warszawa, 15.12.2020

Rafał Lisowski
Prezes Zarządu
Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury
ul. Narbutta 20 lok. 33/34
02-541 Warszawa

Szanowny Pan Profesor
Piotr Gliński
Wiceprezes Rady Ministrów
Minister Kultury, Dziedzictwa Narodowego
i Sportu

Szanowny Panie Premierze, 

w imieniu tłumaczy i tłumaczek literatury zrzeszonych w Stowarzyszeniu Tłumaczy Literatury zwracam się do Pana w związku z pilną potrzebą wyasygnowania większych środków na program, który w ostatnich latach przyniósł dużo dobrego wielu autorom literatury w języku polskim: wynagrodzeń z tytułu wypożyczeń bibliotecznych (PLR), sprawnie i z dużym powodzeniem obsługiwany przez SAiW Copyright Polska.

Ponieważ dla przytłaczającej większości tłumaczy i tłumaczek niedostępne są jakiekolwiek inne formy instytucjonalnej pomocy dla twórców, dla wielu z nas środki PLR stanowiły – w szczególności w początkowym okresie funkcjonowania systemu – niebagatelne wsparcie finansowe. Niestety wobec systematycznie rosnącej liczby uprawnionych zgłaszających się do programu oraz stale przybywającej liczby pozycji książkowych w systemie z roku na rok maleją wypłaty dla poszczególnych osób. Symbolicznie rosnąca corocznie kwota na wypłaty PLR w żaden sposób tego nie rekompensuje.

Na mocy art. 5 ustawy z dnia 11 września 2015 r. o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy o grach hazardowych kwota przeznaczona na wypłaty PLR w pierwszym roku obowiązywania wypłat (2016) wyniosła 3 801 000 zł, natomiast w roku bieżącym (2020) – 4 171 000 zł. Oznacza to wzrost o niespełna 10% na przestrzeni czterech lat. W tym samym czasie kwota efektywnie przysługująca z tytułu jednego wypożyczenia w bibliotekach wytypowanych do programu spadła z 1,20 zł w 2016 r. do 0,38 zł w 2020 zł, czyli aż o 68%. Nawet w przypadku aktywnych tłumaczy i tłumaczek literatury, publikujących kilka książek rocznie, prowadzi to najczęściej do absurdalnych sytuacji, kiedy to mimo nieraz nawet co najmniej dwukrotnego wzrostu liczby wypożyczeń w omawianym okresie wysokość wypłat spadła o kilkadziesiąt procent.

Wyliczenia te wyraźnie pokazują, że system PLR z roku na rok traci na znaczeniu, a przy utrzymaniu aktualnego finansowania problem będzie się stale pogłębiał. W ustawie przewidziano kwoty na wypłaty PLR aż do 2024 r. Mają one nadal wzrastać o zaledwie 100 tys. zł rocznie aż do 4 577 000 zł. Wobec popularności systemu oraz jego znaczenia jako środka wsparcia twórców literatury nieotrzymujących innych form instytucjonalnej pomocy są to sumy ze wszech miar niewystarczające. 

Pragniemy więc zasygnalizować pilną potrzebę zdecydowanego podwyższenia kwot przeznaczanych na PLR. Tylko wielokrotny wzrost tych środków – nie od 2025 r., ale już teraz, od przyszłej edycji w 2021 r. – przy jednoczesnym utrzymaniu limitu maksymalnego wynagrodzenia przysługującego jednemu autorowi pomoże uczynić z tego programu mechanizm realnej pomocy twórcom i twórczyniom literatury, natomiast skorelowanie tempa wzrostu środków przeznaczonych na PLR w latach kolejnych z tempem wzrostu liczby pozycji książkowych w systemie oraz ze wskaźnikiem inflacji pozwoli utrzymać tę pomoc na stałym, realnie znaczącym poziomie. Takie wsparcie jest tym ważniejsze w obecnym okresie, kiedy twórcy potrzebują go jeszcze bardziej niż dotąd.

Stowarzyszenie Tłumaczy Literatury deklaruje pełną gotowość udziału w ewentualnych konsultacjach dotyczących dalszego kształtu programu PLR.

Z wyrazami szacunku

Rafał Lisowski
Prezes Zarządu Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury 

Do wiadomości:
Stowarzyszenie Autorów i Wydawców Copyright Polska