Umowa modelowa na przekład

Stowarzyszenie Tłumaczy Literatury pracuje nad projektem umowy modelowej na przekład literacki, na wzór umów funkcjonujących w wielu innych krajach europejskich, dzięki współpracy lokalnych organizacji tłumaczy i organizacji wydawców.
Naszym zdaniem umowa modelowa mogłaby być wzorem dobrych praktyk, ułatwiającym relacje tłumacz–wydawca, z korzyścią dla obu stron, a także dla jakości publikacji. Powinna być zrównoważona: wzmocnić dotychczas słabą pozycję tłumacza, ale zarazem chronić interesy wydawcy, być porozumieniem satysfakcjonującym obie strony. W pracy nad projektem kierowaliśmy się następującymi założeniami:

Cele projektu

1. Rozwiązanie istotnego problemu – przekłady stanowią około jednej trzeciej całkowitej liczby tytułów i około połowy tytułów literatury pięknej dla dorosłych, więc problem dobrej umowy dotyczy większości wydawców i liczącej kilka-kilkanaście tysięcy osób grupy tłumaczy (brak dokładnych statystyk).
2. Rozwiązanie sprawdzone w innych krajach – umowy modelowe (rekomendowane) i standardowe (obowiązujące) funkcjonują w wielu krajach europejskich (najbliższe: Niemcy, Czechy, Litwa, Słowenia).
3. Wsparcie dla wydawców – wydawcy (zwłaszcza początkujący) uzyskaliby za darmo gotowy wzór dobrze skonstruowanej umowy, uwzględniającej nowe realia rynkowe i nowe sposoby dystrybucji dzieł literackich.
4. Lepsze relacje, a więc łatwiejsza współpraca – taka umowa poprawiłaby kulturę współpracy i wzajemne zaufanie, ograniczyłaby przypadki łamania prawa autorskiego i nadużyć.
5. Wyższa jakość publikacji – większy komfort pracy tłumacza i satysfakcjonująca współpraca z wydawcą zwiększy jego poczucie zaangażowania i odpowiedzialności, a w dłuższej perspektywie będzie sprzyjać tworzeniu się grupy tłumaczy zawodowych (w odróżnieniu od okazjonalnych).
6. Etos wydawcy i etos tłumacza – umowa modelowa pomoże zbudować pakt wydawców stosujących dobre praktyki, będzie sprzyjać odbudowaniu etosu profesjonalnego wydawcy szanującego twórców oraz etosu zawodowego tłumacza literatury, będącego zarazem świadomym uczestnikiem rynku książki.

Projekt umowy, przygotowany we współpracy z kancelarią prawną „Patrimonium”, jest obecnie w fazie konsultacji z Polską Izbą Książki.